ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ

Ahmed Morsi

Black Bird II, 2007

Ο Ahmed Morsi, Αιγύπτιος καλλιτέχνης, κριτικός τέχνης και ποιητής, έχει να επιδείξει μια πολυδιάστατη και μακρά σταδιοδρομία επτά δεκαετιών, κατά την οποία εργάστηκε επίσης ως δημοσιογράφος, συντάκτης σε περιοδικά, μεταφραστής και σκηνογράφος. Ο Morsi υπήρξε επίσης βασικό στέλεχος της ομάδας καλλιτεχνών που είναι γνωστή ως «σχολή της Αλεξάνδρειας», το έργο της οποίας αναπτύχθηκε υπό την επίδραση του σουρεαλισμού τις δεκαετίες του 1940 και του 1950. 

Στους καμβάδες και τα χαρακτικά του συναντούμε ανδρόγυνες φιγούρες, που συνοδεύονται από πουλιά, ψάρια, ταύρους και κρανία αλόγων: επαναλαμβανόμενα σύμβολα, σχολαστικά τοποθετημένα σε μη γεωγραφικούς χώρους, που προκαλούν μια αίσθηση εκτοπισμού, οριακότητας και νοσταλγίας και συχνά υποκαθιστούν τον ίδιο τον καλλιτέχνη. Σουρεαλιστικές τεχνικές όπως ο διπλασιασμός, ο αντικατοπτρισμός και η επανάληψη χρησιμοποιούνται επίσης συχνά, για να παρουσιάσουν την προσωπική αντίληψη του καλλιτέχνη για την αποξένωση και την εξορία. Σαν να επρόκειτο για δυσεπίλυτους γρίφους, ο Morsi χορογραφεί ετερόκλητα στοιχεία σε απροσδιόριστες, μαγικές συνθέσεις. Οι πίνακές του αποπνέουν μια ελεγειακή και πένθιμη ευαισθησία, η οποία απηχεί τη ζωή του ίδιου του καλλιτέχνη, ενός Αλεξανδρινού της διασποράς, που ζει μακριά από την πατρίδα του από τη δεκαετία του 1970. Τα έργα του Morsi, λυρικά και βαθιά εσωστρεφή, αποτελούν έναν διαλογισμό πάνω στη μνήμη, το συναίσθημα τού μη ανήκειν, το πέρασμα του χρόνου. 

Στο έργο Black Bird II, ένα πουλί με ευδιάκριτα ανθρώπινα άκρα, στέκεται αντίκρυ σε μια γυμνή καθιστή φιγούρα, με την οποία μοιράζεται τα ίδια αμυγδαλωτά μάτια. Βλέπουμε επίσης δύο μορφές στο φόντο, η μία μισή άνθρωπος, η άλλη μισό πουλί, που μοιάζουν να έχουν παγιδευτεί σε μια διαδικασία μεταμόρφωσης. Σε αυτό το άγονο τοπίο, οι εικονιζόμενες μορφές φαίνεται να λαχταρούν να  μπορέσουν να βρεθούν αλλού. Με τις έννοιες της εξορίας και της –από πάντα απατηλής– πατρίδας να τον απασχολούν, ο Morsi, που έχει έδρα τη Νέα Υόρκη, μας προσκαλεί με το Black Bird II να βυθιστούμε στον εικαστικό κόσμο που δημιούργησε, σε έναν κόσμο γεμάτο συμβολισμούς και θολές γραμμές μεταξύ πραγματικού και φανταστικού, παρόντος και παρελθόντος.

Ο Morsi που συχνά αναφέρεται ως ποιητικός ζωγράφος, χρησιμοποιεί την σουρεαλιστική συμβολολογία για να μεταφέρει την προσωπική αναζήτηση του εξόριστου καλλιτέχνη, την επιθυμία του να εκφράσει μια πραγματικότητα που υπάρχει πέρα από τους περιορισμούς του υλικού κόσμου, και να εγείρει θεμελιώδη ερωτήματα γύρω από τη φύση της ανθρώπινης ύπαρξης. Στους πίνακές του, είναι χαρακτηριστική η εσωστρεφής, μελαγχολική ευαισθησία των μορφών: Ο καλλιτέχνης επιδιώκει μια αισθητική αναπαράσταση του ηθικού πεδίου. Στο φόντο, το σύμβολο του ρολογιού που αντικαθιστά το ανθρώπινο πρόσωπο αλλά και το πεσμένο κοράκι στο προσκήνιο πάνω στο οποίο κάθεται η ανθρωποειδής φιγούρα, αντανακλούν το αμετάβλητο ενδιαφέρον του για τη θνητότητα. 

Στους πίνακες του Morsi, οι διάφορες ανθρωπόμορφες φιγούρες αντιπροσωπεύουν κατά κανόνα τον ίδιο τον καλλιτέχνη, μεταδίδοντας την αίσθηση ότι είναι παρών και ταυτόχρονα πέρα από τον εαυτό του, ότι προέρχεται από αυτόν τον κόσμο αλλά και από τον επόμενο, αιθέριος και στωικός. Στο Black Bird II, η άφυλη, με το σοφό μάτι ανθρώπινη μορφή (τα μάτια αυτά εμφανίζονται σε ουκ ολίγα ζωγραφικά έργα του Morsi) φαίνεται να περιμένει στωικά το τέλος του χρόνου σαν να είναι φτιαγμένη από πέτρα. Το πεσμένο κοράκι, γιγάντιο και υπερτροφικό, αντιπαραβάλλεται με κωμικό τρόπο στην αμετακίνητη φιγούρα.

Οι τρεις μορφές στον πίνακα συνδέονται με μια έμμεση συγγένεια, συνυπάρχοντας στον χώρο και στον χρόνο – σύμβολα μιας εναλλακτικής μορφής επικοινωνίας μεταξύ ζώων και ανθρώπων που αναδεικνύουν τις προοπτικές μιας νέας μορφής ύπαρξης σε έναν ονειρικό κόσμο.  Ο ένας και μοναδικός οφθαλμός στα πρόσωπά τους κατέχει εξέχουσα θέση. Παντογνώστης βλέπει το μέλλον, το παρελθόν, τα πάντα – και είναι γεμάτος δύναμη.

ΧΩΡΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

BEING AS COMMUNION

Η κεντρική έκθεση της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης προτείνει μια επανεξέταση: μια επανεξέταση της ζωής ως κοινωνίας, αλλά και της συν-ύπαρξης ως ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων που βιώνουμε. Το ζήτημα της συν-ύπαρξης εξετάζεται  μέσα από τα έργα 28 καλλιτεχνών/έχνιδων που εστιάζουν σε ποικίλες μορφές συνδιαλλαγής μεταξύ διαφορετικών υποκείμενων, ζώντων και νεκρών, ειδών και περιβαλλόντων. Η έμφαση μετατίθεται πια στις πρακτικές της φροντίδας, της αγάπης, του μοιράσματος, της αλληλοϋποστήριξης και της συμπεριληπτικότητας ως στάσεις ζωής. Καλλιτεχνικές ομάδες, και καλλιτέχνες/ιδες ερευνούν τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας σε οικοσυστήματα που απειλούνται, τα πιθανά σενάρια βιώσιμης αλλά και ομαλής συμβίωσης, και τον βαθμό στον οποίο μπορούμε να μάθουμε να μην επιβάλλουμε τον εαυτό μας στον κόσμο γύρω μας.

04.03 –
21.05.2023

MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Πολυχώρος Πολιτισμού Ισλαχανέ, Επταπύργιο, Γενί Τζαμί, Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, Γυάλινο περίπτερο «Κήπου Γλυπτών» (παραλία), Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (κτίριο Μ2)

Η κεντρική έκθεση της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης προτείνει μια επανεξέταση: μια επανεξέταση της ζωής ως κοινωνίας, αλλά και της συν-ύπαρξης ως ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων που βιώνουμε. Το ζήτημα της συν-ύπαρξης εξετάζεται  μέσα από τα έργα 28 καλλιτεχνών/έχνιδων που εστιάζουν σε ποικίλες μορφές συνδιαλλαγής μεταξύ διαφορετικών υποκείμενων, ζώντων και νεκρών, ειδών και περιβαλλόντων. Η έμφαση μετατίθεται πια στις πρακτικές της φροντίδας, της αγάπης, του μοιράσματος, της αλληλοϋποστήριξης και της συμπεριληπτικότητας ως στάσεις ζωής. Καλλιτεχνικές ομάδες, και καλλιτέχνες/ιδες ερευνούν τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας σε οικοσυστήματα που απειλούνται, τα πιθανά σενάρια βιώσιμης αλλά και ομαλής συμβίωσης, και τον βαθμό στον οποίο μπορούμε να μάθουμε να μην επιβάλλουμε τον εαυτό μας στον κόσμο γύρω μας.

04.03 –
21.05.2023

MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Πολυχώρος Πολιτισμού Ισλαχανέ, Επταπύργιο, Γενί Τζαμί, Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, Γυάλινο περίπτερο «Κήπου Γλυπτών» (παραλία), Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (κτίριο Μ2)

ΕΚΘΕΣΕΙΣ

PROJECTS

09.02 –
30.04.2023

Μία συλλογική πρόταση επιμελητών και επιμελητριών του MOMus

21.12.2022 –
21.05.2023

MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη

09.02 –
30.04.2023

Μία συλλογική πρόταση επιμελητών και επιμελητριών του MOMus

09.02 –
30.04.2023

Μία συλλογική πρόταση επιμελητών και επιμελητριών του MOMus

21.12.2022 –
21.05.2023

MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη

BIENNALE 8

ΓΕΩΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Η ανταλλαγή ιδεών, αξιών και κανόνων μέσα σε ένα πλαίσιο διαπραγματεύσεων και συγκρούσεων πολιτισμικής, γεωγραφικής και πολιτικής φύσης είναι το κεντρικό ενδιαφέρον της «γεωκουλτούρας» ως όρου των πολιτικών και κοινωνικών επιστημών. Στον άξονα αυτόν, η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης στρέφει το ενδιαφέρον στους όρους «γη» και «κουλτούρα» και συναρτά την καλλιέργεια της γης με την κουλτούρα ως ένα σύνολο πόρων, κειμένων και πρακτικών που διατίθενται στον άνθρωπο για να κατανοήσει τον κόσμο και να δράσει μέσα σε αυτόν. Διερευνά ζητήματα μνήμης, ιστορίας και διαχείρισης τόσο τ ου φυσικού όσο και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος μέσα στις συνθήκες κλιματικής, οικονομικής και προσφυγικής κρίσης.

Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες εστιάζουν σε ιστορίες τόπων και ανθρώπων, θίγουν ζητήματα ταυτότητας, ηθικής, δικαίου και βιωσιμότητας, προτείνουν αυτοσχέδιες οικολογικές τεχνολογίες, διερευνούν δυνατότητες συλλογικής ύπαρξης, διερωτούν για τα συστήματα με τα οποία οργανώνεται η παραγωγή, η κατανάλωση και η κερδοφορία, κάνουν πράξη ιδέες κοινής χρήσης πόρων και ισότιμης διαβίωσης και τρόπους επανεκτίμησης της εμπορευματοποίησης της ανθρώπινης και εν γένει έμβιας ζωής. Η φαντασία που διατρέχει τα έργα τους αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα για τη δυνατότητα να φανταστεί ο καθένας μας διαφορετικές εκδοχές του μέλλοντος.

Πιστεύοντας ότι η τέχνη διευρύνει την κατανόηση του κόσμου, η 8η Μπιενάλε δεν επιδιώκει μόνο να αφυπνίσει την περιβαλλοντική μας συνείδηση, αλλά και να πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες του μέλλοντος με νέες διεκδικήσεις και οράματα. Η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης φιλοδοξεί να γίνει μια πράξη επικοινωνίας με τον κόσμο, μια πράξη δικαιοσύνης και ελευθερίας, εμπιστοσύνης και προοδευτικής σκέψης.

Η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), διοργανώνεται από το MOMus και υλοποιείται από το MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.

Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες εστιάζουν σε ιστορίες τόπων και ανθρώπων, θίγουν ζητήματα ταυτότητας, ηθικής, δικαίου και βιωσιμότητας, προτείνουν αυτοσχέδιες οικολογικές τεχνολογίες, διερευνούν δυνατότητες συλλογικής ύπαρξης, διερωτούν για τα συστήματα με τα οποία οργανώνεται η παραγωγή, η κατανάλωση και η κερδοφορία, κάνουν πράξη ιδέες κοινής χρήσης πόρων και ισότιμης διαβίωσης και τρόπους επανεκτίμησης της εμπορευματοποίησης της ανθρώπινης και εν γένει έμβιας ζωής. Η φαντασία που διατρέχει τα έργα τους αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα για τη δυνατότητα να φανταστεί ο καθένας μας διαφορετικές εκδοχές του μέλλοντος.

Πιστεύοντας ότι η τέχνη διευρύνει την κατανόηση του κόσμου, η 8η Μπιενάλε δεν επιδιώκει μόνο να αφυπνίσει την περιβαλλοντική μας συνείδηση, αλλά και να πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες του μέλλοντος με νέες διεκδικήσεις και οράματα. Η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης φιλοδοξεί να γίνει μια πράξη επικοινωνίας με τον κόσμο, μια πράξη δικαιοσύνης και ελευθερίας, εμπιστοσύνης και προοδευτικής σκέψης.

Η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), διοργανώνεται από το MOMus και υλοποιείται από το MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.