ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ

Corinne Silva

Flames Among Stones, 2019-2022.

Ο κήπος που δημιούργησαν στην Καππαδοκία οι αδελφές Güler και Türkan βρίσκεται στο επίκεντρο της εγκατάστασης Flames Among Stones η οποία αποτελείται από ένα δικάναλο βίντεο και μια σύνθεση από υφάσματα. Ο κήπος αποτελεί ένα ασφαλές καταφύγιο που επιτρέπει την άμεση επαφή με τη γη και τη γνώση της. Μαζί με τις κόρες και εγγονές τους, οι δύο αδελφές φροντίζουν στωικά το οικοσύστημα αυτού του θύλακα, αλλά και τους αναρίθμητους κατοίκους του- ανθρώπους και μη. Από κοινού, διαμορφώνουν συλλογικά έναν χώρο κοινωνικής δραστηριότητας και καλλιέργειας ακολουθώντας τους εποχικούς ρυθμούς. Όσο διαμορφώνουν τον κήπο τόσο ο κήπος διαμορφώνει τις ίδιες. Με οργανικές μεθόδους, δουλεύουν με το χώμα και όχι σε βάρος του –τονώνοντας την ανάπτυξή του–, σαν να ήταν και εκείνες κομμάτι ενός ζωντανού κυττάρου, η μεμβράνη του οποίου αντιστοιχεί στον προστατευτικό τοίχο του οικοπέδου.

Αντίστοιχα, ένα τεράστιο παραπέτασμα περιβάλλει την βιντεο-εγκατάσταση, σαν δέρμα που σχηματίζεται από κομμάτια υφάσματος τα οποία είναι βαμμένα στο χέρι με φυσικές χρωστικές ουσίες. Το χώμα και η οργανική ύλη συλλέχθηκαν από τον κήπο των δύο γυναικών και άλλους κοινοτικούς κήπους, κήπους μνήμης, δημόσιους και αντάρτικους κήπους – όλοι τους, χώροι αλληλεγγύης και αντίστασης. Τα αποτυπώματα αυτών των εδαφών στο ύφασμα βιώνονται αισθητηριακά κατά το πέρασμα στον φαντασιακό χώρο που μας εισάγει το βίντεο. Το ύφασμα αγκαλιάζει το κοινό, όπως ο τοίχος τις δύο αδελφές.

Ο κήπος θα ήταν αδύνατο να υπάρξει χωρίς τον τοίχο, ο οποίος ορίζει έναν αυτόνομο γυναικείο χώρο που δραπετεύει από μια αυταρχική, πατριαρχική κοινωνία. Ο περίκλειστος χώρος πρασίνου αντιστέκεται στην αστική εξάπλωση και λειτουργεί ως διεπαφή, που προσφέρει εναλλακτικές στρατηγικές αντιμετώπισης των διαφόρων μορφών καταπίεσης. Οι Güler και Türkan μάς υπενθυμίζουν τη σημασία της συλλογικής εργασίας και της ανθεκτικότητας, σε μια περίοδο που οι περισσότεροι,-ες κάτοικοι των αστικών κέντρων έχουν χάσει την επαφή τους με τη γη. Η κηπουρική γίνεται το μονοπάτι για ένα διαφορετικό είδος σοφίας, που μας επιτρέπει να πατήσουμε ξανά γερά στα πόδια μας και να απαντήσουμε στις πολιτικές αποκλεισμού και την οικολογική υποβάθμιση. Εύθραυστος καθώς είναι, ο κήπος συμβολίζει επίσης τις τριβές. Πώς μπορούμε να αποκρούσουμε την πίεση της αστικής εξάπλωσης; Τι θα συμβεί όταν οι δύο αδελφές, που διανύουν ήδη την όγδοη δεκαετία της ζωής τους, δεν θα είναι πια εδώ; Ποιος θα φροντίσει τη γη, από τη στιγμή που η οικογένειά τους είναι διασκορπισμένη σε διάφορες πόλεις; Θα σπάσει άραγε η μητρογραμμική αλυσίδα, όπως συνέβη στην περίπτωση της Şahmaran;

Στο βίντεο ξεδιπλώνεται παράλληλα η ιστορία της Şahmaran, ένα διδακτικό λαϊκό παραμύθι των Κούρδων που πραγματεύεται τη διαθεματική γνώση και την απώλεια της εξουσίας. Η μοίρα αυτής της θεότητας, που έχει κεφάλι γυναίκας και σώμα φιδιού, συνυφαίνεται με την αφήγηση για τον κήπο. Οι σπηλιές, οι βράχοι και οι σχισμές είναι τα αντίστοιχα των καταπράσινων φύλλων, και υποδηλώνουν το ταξίδι που οδήγησε την Şahmaran στο χλοερό καταφύγιο της. Το ύφασμα δημιουργεί μια αισθητηριακή σπηλιά εντός της μεταφυσικής, και έναν εικονικό κήπο, που απηχεί τον υλικό [κήπο]. Η ικανότητα της Şahmaran να αντιλαμβάνεται τα γήινα και απόκοσμα μυστικά, συμπορεύεται με τη συλλογική γνώση των γυναικών. Ωστόσο, η μητριαρχική γραμμή σπάει όταν η σοφία της [Şahmaran] μεταβιβάζεται στον εραστή της αντί για τις κόρες της. Παρά τη ρήξη αυτή, η εγκατάσταση, συνυφαίνοντας πανάρχαιες και σύγχρονες αφηγήσεις, αποπνέει την αίσθηση της γυναικείας δύναμης. Το πέρασμα μέσα από το πέπλο ισοδυναμεί με το πέρασμα σε μη πατριαρχικές, ενσώματες και (υπερ)ανθρώπινες μορφές μάθησης και ανταλλαγής, φέρνοντας στην επιφάνεια ξεχασμένους μύθους, εργαλεία, προσεγγίσεις και αντιλήψεις.

Ενώ η δυσάρεστη κληρονομιά της Şahmaran θα μπορούσε να ερμηνευτεί και ως μια προειδοποίηση για τους κινδύνους της αποσύνδεσης από τα διδάγματα της γης και την κατάλυση προγονικών αλυσίδων μετάδοσης, αποτελεί και μια αιχμηρή υπενθύμιση για τη σημασία της συνεργασίας, της συμβολής στην κοινοτική παραγωγή γνώσης, της συλλογικής υποστήριξης, ελπίδας και αντίστασης. Το Flames Among Stones θέτει το ζήτημα της προστασίας των (υλικών και μη) κήπων ερώτημα του πώς επιχειρούμε να προστατεύσουμε τους (υλικούς και μη) κήπους και αναγνωρίζει ότι ο σχηματισμός μιας κοινότητας βασίζεται σε δίκτυα σύνδεσης και συγγένειας, που καλλιεργούνται σε κοινό έδαφος.

ΧΩΡΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

BEING AS COMMUNION

Η κεντρική έκθεση της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης προτείνει μια επανεξέταση: μια επανεξέταση της ζωής ως κοινωνίας, αλλά και της συν-ύπαρξης ως ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων που βιώνουμε. Το ζήτημα της συν-ύπαρξης εξετάζεται  μέσα από τα έργα 28 καλλιτεχνών/έχνιδων που εστιάζουν σε ποικίλες μορφές συνδιαλλαγής μεταξύ διαφορετικών υποκείμενων, ζώντων και νεκρών, ειδών και περιβαλλόντων. Η έμφαση μετατίθεται πια στις πρακτικές της φροντίδας, της αγάπης, του μοιράσματος, της αλληλοϋποστήριξης και της συμπεριληπτικότητας ως στάσεις ζωής. Καλλιτεχνικές ομάδες, και καλλιτέχνες/ιδες ερευνούν τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας σε οικοσυστήματα που απειλούνται, τα πιθανά σενάρια βιώσιμης αλλά και ομαλής συμβίωσης, και τον βαθμό στον οποίο μπορούμε να μάθουμε να μην επιβάλλουμε τον εαυτό μας στον κόσμο γύρω μας.

04.03 –
21.05.2023

MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Πολυχώρος Πολιτισμού Ισλαχανέ, Επταπύργιο, Γενί Τζαμί, Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, Γυάλινο περίπτερο «Κήπου Γλυπτών» (παραλία), Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (κτίριο Μ2)

Η κεντρική έκθεση της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης προτείνει μια επανεξέταση: μια επανεξέταση της ζωής ως κοινωνίας, αλλά και της συν-ύπαρξης ως ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων που βιώνουμε. Το ζήτημα της συν-ύπαρξης εξετάζεται  μέσα από τα έργα 28 καλλιτεχνών/έχνιδων που εστιάζουν σε ποικίλες μορφές συνδιαλλαγής μεταξύ διαφορετικών υποκείμενων, ζώντων και νεκρών, ειδών και περιβαλλόντων. Η έμφαση μετατίθεται πια στις πρακτικές της φροντίδας, της αγάπης, του μοιράσματος, της αλληλοϋποστήριξης και της συμπεριληπτικότητας ως στάσεις ζωής. Καλλιτεχνικές ομάδες, και καλλιτέχνες/ιδες ερευνούν τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας σε οικοσυστήματα που απειλούνται, τα πιθανά σενάρια βιώσιμης αλλά και ομαλής συμβίωσης, και τον βαθμό στον οποίο μπορούμε να μάθουμε να μην επιβάλλουμε τον εαυτό μας στον κόσμο γύρω μας.

04.03 –
21.05.2023

MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Πολυχώρος Πολιτισμού Ισλαχανέ, Επταπύργιο, Γενί Τζαμί, Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, Γυάλινο περίπτερο «Κήπου Γλυπτών» (παραλία), Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (κτίριο Μ2)

ΕΚΘΕΣΕΙΣ

PROJECTS

09.02 –
30.04.2023

Μία συλλογική πρόταση επιμελητών και επιμελητριών του MOMus

21.12.2022 –
21.05.2023

MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη

09.02 –
30.04.2023

Μία συλλογική πρόταση επιμελητών και επιμελητριών του MOMus

09.02 –
30.04.2023

Μία συλλογική πρόταση επιμελητών και επιμελητριών του MOMus

21.12.2022 –
21.05.2023

MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη

BIENNALE 8

ΓΕΩΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Η ανταλλαγή ιδεών, αξιών και κανόνων μέσα σε ένα πλαίσιο διαπραγματεύσεων και συγκρούσεων πολιτισμικής, γεωγραφικής και πολιτικής φύσης είναι το κεντρικό ενδιαφέρον της «γεωκουλτούρας» ως όρου των πολιτικών και κοινωνικών επιστημών. Στον άξονα αυτόν, η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης στρέφει το ενδιαφέρον στους όρους «γη» και «κουλτούρα» και συναρτά την καλλιέργεια της γης με την κουλτούρα ως ένα σύνολο πόρων, κειμένων και πρακτικών που διατίθενται στον άνθρωπο για να κατανοήσει τον κόσμο και να δράσει μέσα σε αυτόν. Διερευνά ζητήματα μνήμης, ιστορίας και διαχείρισης τόσο τ ου φυσικού όσο και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος μέσα στις συνθήκες κλιματικής, οικονομικής και προσφυγικής κρίσης.

Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες εστιάζουν σε ιστορίες τόπων και ανθρώπων, θίγουν ζητήματα ταυτότητας, ηθικής, δικαίου και βιωσιμότητας, προτείνουν αυτοσχέδιες οικολογικές τεχνολογίες, διερευνούν δυνατότητες συλλογικής ύπαρξης, διερωτούν για τα συστήματα με τα οποία οργανώνεται η παραγωγή, η κατανάλωση και η κερδοφορία, κάνουν πράξη ιδέες κοινής χρήσης πόρων και ισότιμης διαβίωσης και τρόπους επανεκτίμησης της εμπορευματοποίησης της ανθρώπινης και εν γένει έμβιας ζωής. Η φαντασία που διατρέχει τα έργα τους αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα για τη δυνατότητα να φανταστεί ο καθένας μας διαφορετικές εκδοχές του μέλλοντος.

Πιστεύοντας ότι η τέχνη διευρύνει την κατανόηση του κόσμου, η 8η Μπιενάλε δεν επιδιώκει μόνο να αφυπνίσει την περιβαλλοντική μας συνείδηση, αλλά και να πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες του μέλλοντος με νέες διεκδικήσεις και οράματα. Η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης φιλοδοξεί να γίνει μια πράξη επικοινωνίας με τον κόσμο, μια πράξη δικαιοσύνης και ελευθερίας, εμπιστοσύνης και προοδευτικής σκέψης.

Η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), διοργανώνεται από το MOMus και υλοποιείται από το MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.

Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες εστιάζουν σε ιστορίες τόπων και ανθρώπων, θίγουν ζητήματα ταυτότητας, ηθικής, δικαίου και βιωσιμότητας, προτείνουν αυτοσχέδιες οικολογικές τεχνολογίες, διερευνούν δυνατότητες συλλογικής ύπαρξης, διερωτούν για τα συστήματα με τα οποία οργανώνεται η παραγωγή, η κατανάλωση και η κερδοφορία, κάνουν πράξη ιδέες κοινής χρήσης πόρων και ισότιμης διαβίωσης και τρόπους επανεκτίμησης της εμπορευματοποίησης της ανθρώπινης και εν γένει έμβιας ζωής. Η φαντασία που διατρέχει τα έργα τους αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα για τη δυνατότητα να φανταστεί ο καθένας μας διαφορετικές εκδοχές του μέλλοντος.

Πιστεύοντας ότι η τέχνη διευρύνει την κατανόηση του κόσμου, η 8η Μπιενάλε δεν επιδιώκει μόνο να αφυπνίσει την περιβαλλοντική μας συνείδηση, αλλά και να πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες του μέλλοντος με νέες διεκδικήσεις και οράματα. Η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης φιλοδοξεί να γίνει μια πράξη επικοινωνίας με τον κόσμο, μια πράξη δικαιοσύνης και ελευθερίας, εμπιστοσύνης και προοδευτικής σκέψης.

Η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), διοργανώνεται από το MOMus και υλοποιείται από το MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.