Η εγκατάσταση Sketch and Bread της Jumana Manna είναι ένας γλυπτικός φόρος τιμής στο πλεόνασμα που απορρίπτεται, τις υπερβολές της αστικής ζωής, και την κάθε μορφής φθορά.
Στο Old Bread, η ευθραυστότητα και η κερματισμένη μορφή των «άρτων» που εκτίθενται παραπέμπουν σε κεραμικά θραύσματα που ανακαλύφθηκαν σε αρχαιολογικές ανασκαφές. Εκκινώντας από το ενδιαφέρον της για τη διαδικασία της αποσύνθεσης ως μέρος της ζωής, το Old Bread εκφράζει το ενδιαφέρον της Manna για τους τόπους αποσύνθεσης: τόπους που απομακρύνονται από τις συμβατικές ιστορικές αφηγήσεις περί συντήρησης. Καθώς παρατίθενται απολιθωμένα σε διάφορες καταστάσεις αποσύνθεσης, τα κεραμικά που παρουσιάζονται εκπροσωπούν αντικείμενα που κατοικούν μεταξύ του ιερού και του αποτρόπαιου. Το Old Bread παραπέμπει σε ένα θέαμα που συναντάται καθημερινά σε μικρές και μεγάλες πόλεις ανά τη Μεσόγειο: αφάγωτο ψωμί πεταμένο σε πεζούλια ή πλάι σε κάδους απορριμμάτων. Συχνά, το ψωμί έχει αφεθεί εκεί σκόπιμα, για να το πάρει κάποιος και να το καταναλώσει ή να παραμείνει εκεί ώσπου να μπαγιατέψει και να σαπίσει. Σύμφωνα με τις πεποιθήσεις ότι το ψωμί είναι σύμβολο ζωής και δεν πρέπει να πετιέται, τα περισσευούμενα καρβέλια «δωρίζονται» σε άγνωστους παραλήπτες. Η Manna μελετά αυτές τις αλληλένδετες χειρονομίες ενοχής και γενναιοδωρίας, που αποτελούν τη βάση αυτής της παράδοσης και η οποία αναδύεται παράλληλα με την συσσώρευση και τις υπερβολές της ζωής στις πόλεις, αποτελώντας μια μορφή καθημερινής ανακύκλωσης.
Το Sketch, από την άλλη, μιλά επίσης για αστικά απορρίμματα, αναφέρεται όμως σε ατελείς, ετερόκλητους τσιμεντένιους όγκους – στα μπάζα από εργοτάξια. Ξεκινώντας από φωτογραφίες των τοποθεσιών όπου οι διαρροές σκυροδέματος συναντούν τα παρασιτικά αστικά φυτά, τα οποία μετά βίας αλλά με γενναιότητα επιβιώνουν ανάμεσα στις ρωγμές και τις σχισμές των τσιμεντένιων πεζοδρομίων, το Sketch είναι μια μελέτη μεταξύ δισδιάστατων και τρισδιάστατων στοιχείων. Πλάκες από τσιμέντο και οργανικά υπολείμματα, όρθιες κατασκευές από σκυρόδεμα πάνω στις οποίες ξεδιπλώνονται προσεκτικά φωτογραφικές εκτυπώσεις: εικόνα μιας εικόνας, ουσιώδεις υλικές ουσίες που ακουμπούν η μία στην άλλη και που αλληλοστηρίζονται. Το Sketch αναπαριστά τα απομεινάρια της αστικής καθημερινότητας, όπου το τυχαίο είναι περισσότερο απτό από το προσχεδιασμένο. Στο Sketch and Bread, η ύλη βρίσκεται σε συνεχή ροή και μετασχηματισμό από εικόνα σε αντικείμενο και αντιστρόφως: η απτική ανάγκη της καλλιτέχνιδας να κατανοήσει τον κόσμο, τις πληροφορίες που κατακλύζουν τις αισθήσεις μας, αλλά και να δώσει χώρο στο περιθωριοποιημένο, σε αυτό που δεν του επιτρέπεται να ανθίσει, να εξελιχθεί, να είναι παρόν.
Το Sketch and Bread αναφέρεται στα τοπία που είναι αδύνατον να περιοριστούν, όπως τα χαρακτηρίζει η Manna, και στη δυνατότητα αναγέννησής τους. Η γλυπτική τους αποτύπωση εκφράζει το επίμονο της παραμονής.
Το Σαββατοκύριακο των εγκαινίων της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, η Manna θα παρουσιάσει επίσης την πρόσφατη ταινίας της με τίτλο Foragers, όπου η περισυλλογή άγριων, βρώσιμων φυτών μετατρέπεται σε μια μορφή αντίστασης. Το Foragers εξορμά προς το τοπίο των Υψιπέδων του Γκολάν, της Γαλιλαίας και της Ιερουσαλήμ, όπου ο ισραηλινός νόμος απαγορεύει τη συλλογή των φυτών ‘akkoub (σίλφιον) και za’atar (θυμάρι). Εκατοντάδες άνθρωποι έχουν τιμωρηθεί με πρόστιμο ή έχουν δικαστεί, επειδή συνελήφθησαν να συλλέγουν αυτά τα αυτοφυή φυτά. Κατά τους Παλαιστίνιους, οι νόμοι αυτοί αποτελούν το οικολογικό πρόσχημα μιας νομοθεσίας που στην πραγματικότητα έχει σκοπό να τους αποξενώσει ακόμα περισσότερο από τη γη τους, ενώ οι επίσημοι εκπρόσωποι του ισραηλινού κράτους επιμένουν να προβάλλουν την επιστημονική αυθεντία και το καθήκον τους να προστατεύουν τη φύση. Ακολουθώντας τη διαδρομή των φυτών αυτών από την άγρια φύση μέχρι την κουζίνα και το κυνήγι των τροφοσυλλεκτών από τις περιπόλους στη φύση μέχρι τη δίκη τους, η ταινία Foragers αποτυπώνει την αγάπη, τη χαρά και τη γνώση που κληροδοτούνται από γενιά σε γενιά, αλλά και την αντοχή αυτών των παραδόσεων στον χρόνο, σε πείσμα των νομικών απαγορεύσεων. Επαναπροσδιορίζοντας τους όρους, αλλά και τους περιορισμούς της συντήρησης του περιβάλλοντος, η ταινία εγείρει ερωτήματα για την πολιτική του αφανισμού: για το ποιος καθορίζει τι θα εξαφανιστεί και τι θα επιβιώσει.