ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ

Πάκυ Βλασσοπούλου

Ι have seen the moon rise on both the left and the right side of the sky, 2023

Για τη συμμετοχή της στην κεντρική έκθεση της Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης η Πάκυ Βλασσοπούλου παρουσιάζει την εγκατάσταση  I Have Seen The Moon Rise on Both the Left and Right Side of the Sky στο Φρούριο του Επταπυργίου, γνωστό και με την οθωμανική ονομασία Γεντί Κουλέ (Yedi Kule). Στο βορειοανατολικό άκρο των τειχών της Θεσσαλονίκης, εντός της Ακρόπολης, το κτίσμα αποτελείται από δύο τμήματα: το βυζαντινό φρούριο, το οποίο συνθέτουν δέκα πύργοι, καθώς και τα νεότερα κτίσματα των φυλακών, που έχουν κτιστεί εντός κι εκτός του φρουρίου. Η Βλασσοπούλου συνειδητά επιλέγει εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους: τον διάδρομο που οδηγεί στο επισκεπτήριο της τέως φυλακής και έναν από τους δέκα πύργους. Ο τίτλος δανεισμένος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Κούρδο-ιρανού συγγραφέα και κινηματογραφιστή Behrouz Boochani, που αφηγείται το ταξίδι του μέσα σε μια βάρκα μαζί με άλλους πρόσφυγες, από την Ινδονησία στην εξωτερική επικράτεια της Αυστραλίας και τη νήσο των Χριστουγέννων το 2013. O Βοοchani μεταφέρθηκε και έζησε για τέσσερα χρόνια φυλακισμένος σε κέντρο κράτησης μεταναστών στο νησί Μάνους της Παπούα Νέα Γουινέας. 

Το γλυπτικό έργο της Βλασσοπούλου συνομιλεί με ζητήματα χώρου, χρηστικότητας, σωματικής εμπειρίας. Την απασχολούν θέματα σχετικά με την κατασκευή της γνώσης, την ιστορικοποίηση, το ερείπιο και το αντιμνημείο καθώς και με τον ρόλο της φροντίδας και της φιλοξενίας. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το νέο έργο της στο Γεντί Κουλέ: μέσα από τους τοίχους από γυψοσανίδα που στήνει η καλλιτέχνιδα, δημιουργείται μια αίσθηση εγκλωβισμού, αποπροσανατολισμού. Η γραφή που χαράσσεται στους προσωρινούς αυτούς τοίχους στον εξωτερικό διάδρομο, παραπέμπει στις χαραγμένες λέξεις στα κελιά του Επταπυργίου αλλά και στις χαράξεις σε δέντρα, παγκάκια, που γίνονται με πρόθεση δήλωσης της παρουσίας. Τα κεραμικά κουτάλια και πιρούνια στον κλειστό χώρο του πύργου αποτελούν για την Βλασσοπούλου πρωταρχική τεχνολογία επιβίωσης. Με τα διαφορετικά ύψη και πάχη τους υπογραμμίζει πως μπορούν να λειτουργήσουν και ως άλλες σφήνες: ένα εργαλείο σωτηρίας που υποβοηθά να μεγαλώσει η σχισμή του παραθύρου, να ανοίξει λίγο παραπάνω η πόρτα, να κατορθώσει το μέσα να γίνει έξω.

Η σχισμή σε μια από τις κατασκευές της στον πύργο, που περιτριγυρίζουν τα γλυπτά της έργα, δεν είναι καθόλου τυχαία. Η Βλασσοπούλου, βασισμένη στα αρχιτεκτονικά σχέδια των ομοσπονδιακών φυλακών στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών που ολοκληρώθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1970, αναδημιουργεί τη συνθήκη του ελάχιστου ανοίγματος των παραθύρων των κελιών. Ο ουρανοξύστης-σωφρονιστικό ίδρυμα έχει μόνο σχισμές με ύψος 2.1 μέτρων και άνοιγμα 130 χιλιοστών σε πλάτος στους μπετόν τοίχους του. Ένα άνοιγμα τόσο στενό ώστε να μη χρειάζονται επιπρόσθετα σίδερα και αρκετό για να περάσει το φυσικό φως. Οι δικές της κατασκευές, στηρίζονται στον προϋπάρχοντα τοίχο. Την ενδιαφέρει αυτό το ακούμπισμα, αυτή η επαφή. Το έργο της δεν καταλαμβάνει τον χώρο, παρά βασίζεται πάνω του. Όπως οι αλλοτινοί πρόσφυγες που για να γλιτώσουν έναν τοίχο στα σπίτια τους, έχτισαν ακουμπώντας πάνω σ’ έναν από τους τοίχους του Γεντί Κουλέ. Η ανάγκη τους πρωταρχικά χρηστική αλλά, σαν ένα άλλο πανοπτικό, η ιδιωτικότητα αφομοιώνεται στη συλλογικότητα, συχνά με τρόπο εξαναγκαστικό.

Μια ευθεία λευκή λάμπα νέον ξεχωρίζει πάνω στα τείχη του φρουρίου από μακριά. Η Βλασσοπούλου ξαναγυρίζει στο ελάχιστο άνοιγμα των παραθύρων της ομοσπονδιακής φυλακής. Σαν ένα άλλο ορόσημο, αυτή τη φορά η σχισμή φωτός είναι ορατή όχι από τον κλειστό χώρο ενός κελιού αλλά στο φυσικό περιβάλλον. Έτσι, το μέσα γίνεται έξω και πάλι. Άραγε το τεχνητό αυτό φως, στις φυσικές συνθήκες θέασης, μας καθοδηγεί ή μας αποπροσανατολίζει; Με το έργο της η καλλιτέχνιδα μας κάνει να αναλογιστούμε τι εστί εγκλεισμός, ξεριζωμός, αποπροσανατολισμός, αποξένωση φέρνοντας μας παράλληλα αντιμέτωπους με την έννοια της επιλεκτικής μνήμης. Τι κρατάμε και τι ξεχνάμε, σε τι εστιάζουμε και τι παραβλέπουμε; 

*Προς υπενθύμιση και ένδειξη αλληλεγγύης, η καλλιτέχνιδα ζήτησε να συμπεριληφθεί στον κατάλογο η αφίσα του Blaž Rojs για την πρωτοβουλία «Now You See Me Moria Action Book», που από μια μικρή κολεκτίβα έγινε ένα κίνημα πολιτών που απαιτεί θεμελιώδεις αλλαγές στην ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική.

ΧΩΡΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

BEING AS COMMUNION

Η κεντρική έκθεση της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης προτείνει μια επανεξέταση: μια επανεξέταση της ζωής ως κοινωνίας, αλλά και της συν-ύπαρξης ως ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων που βιώνουμε. Το ζήτημα της συν-ύπαρξης εξετάζεται  μέσα από τα έργα 28 καλλιτεχνών/έχνιδων που εστιάζουν σε ποικίλες μορφές συνδιαλλαγής μεταξύ διαφορετικών υποκείμενων, ζώντων και νεκρών, ειδών και περιβαλλόντων. Η έμφαση μετατίθεται πια στις πρακτικές της φροντίδας, της αγάπης, του μοιράσματος, της αλληλοϋποστήριξης και της συμπεριληπτικότητας ως στάσεις ζωής. Καλλιτεχνικές ομάδες, και καλλιτέχνες/ιδες ερευνούν τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας σε οικοσυστήματα που απειλούνται, τα πιθανά σενάρια βιώσιμης αλλά και ομαλής συμβίωσης, και τον βαθμό στον οποίο μπορούμε να μάθουμε να μην επιβάλλουμε τον εαυτό μας στον κόσμο γύρω μας.

04.03 –
21.05.2023

MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Πολυχώρος Πολιτισμού Ισλαχανέ, Επταπύργιο, Γενί Τζαμί, Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, Γυάλινο περίπτερο «Κήπου Γλυπτών» (παραλία), Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (κτίριο Μ2)

Η κεντρική έκθεση της 8ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης προτείνει μια επανεξέταση: μια επανεξέταση της ζωής ως κοινωνίας, αλλά και της συν-ύπαρξης ως ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων που βιώνουμε. Το ζήτημα της συν-ύπαρξης εξετάζεται  μέσα από τα έργα 28 καλλιτεχνών/έχνιδων που εστιάζουν σε ποικίλες μορφές συνδιαλλαγής μεταξύ διαφορετικών υποκείμενων, ζώντων και νεκρών, ειδών και περιβαλλόντων. Η έμφαση μετατίθεται πια στις πρακτικές της φροντίδας, της αγάπης, του μοιράσματος, της αλληλοϋποστήριξης και της συμπεριληπτικότητας ως στάσεις ζωής. Καλλιτεχνικές ομάδες, και καλλιτέχνες/ιδες ερευνούν τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας σε οικοσυστήματα που απειλούνται, τα πιθανά σενάρια βιώσιμης αλλά και ομαλής συμβίωσης, και τον βαθμό στον οποίο μπορούμε να μάθουμε να μην επιβάλλουμε τον εαυτό μας στον κόσμο γύρω μας.

04.03 –
21.05.2023

MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Πολυχώρος Πολιτισμού Ισλαχανέ, Επταπύργιο, Γενί Τζαμί, Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, Γυάλινο περίπτερο «Κήπου Γλυπτών» (παραλία), Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (κτίριο Μ2)

ΕΚΘΕΣΕΙΣ

PROJECTS

09.02 –
30.04.2023

Μία συλλογική πρόταση επιμελητών και επιμελητριών του MOMus

21.12.2022 –
21.05.2023

MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη

09.02 –
30.04.2023

Μία συλλογική πρόταση επιμελητών και επιμελητριών του MOMus

09.02 –
30.04.2023

Μία συλλογική πρόταση επιμελητών και επιμελητριών του MOMus

21.12.2022 –
21.05.2023

MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη

BIENNALE 8

ΓΕΩΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Η ανταλλαγή ιδεών, αξιών και κανόνων μέσα σε ένα πλαίσιο διαπραγματεύσεων και συγκρούσεων πολιτισμικής, γεωγραφικής και πολιτικής φύσης είναι το κεντρικό ενδιαφέρον της «γεωκουλτούρας» ως όρου των πολιτικών και κοινωνικών επιστημών. Στον άξονα αυτόν, η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης στρέφει το ενδιαφέρον στους όρους «γη» και «κουλτούρα» και συναρτά την καλλιέργεια της γης με την κουλτούρα ως ένα σύνολο πόρων, κειμένων και πρακτικών που διατίθενται στον άνθρωπο για να κατανοήσει τον κόσμο και να δράσει μέσα σε αυτόν. Διερευνά ζητήματα μνήμης, ιστορίας και διαχείρισης τόσο τ ου φυσικού όσο και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος μέσα στις συνθήκες κλιματικής, οικονομικής και προσφυγικής κρίσης.

Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες εστιάζουν σε ιστορίες τόπων και ανθρώπων, θίγουν ζητήματα ταυτότητας, ηθικής, δικαίου και βιωσιμότητας, προτείνουν αυτοσχέδιες οικολογικές τεχνολογίες, διερευνούν δυνατότητες συλλογικής ύπαρξης, διερωτούν για τα συστήματα με τα οποία οργανώνεται η παραγωγή, η κατανάλωση και η κερδοφορία, κάνουν πράξη ιδέες κοινής χρήσης πόρων και ισότιμης διαβίωσης και τρόπους επανεκτίμησης της εμπορευματοποίησης της ανθρώπινης και εν γένει έμβιας ζωής. Η φαντασία που διατρέχει τα έργα τους αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα για τη δυνατότητα να φανταστεί ο καθένας μας διαφορετικές εκδοχές του μέλλοντος.

Πιστεύοντας ότι η τέχνη διευρύνει την κατανόηση του κόσμου, η 8η Μπιενάλε δεν επιδιώκει μόνο να αφυπνίσει την περιβαλλοντική μας συνείδηση, αλλά και να πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες του μέλλοντος με νέες διεκδικήσεις και οράματα. Η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης φιλοδοξεί να γίνει μια πράξη επικοινωνίας με τον κόσμο, μια πράξη δικαιοσύνης και ελευθερίας, εμπιστοσύνης και προοδευτικής σκέψης.

Η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), διοργανώνεται από το MOMus και υλοποιείται από το MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.

Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες εστιάζουν σε ιστορίες τόπων και ανθρώπων, θίγουν ζητήματα ταυτότητας, ηθικής, δικαίου και βιωσιμότητας, προτείνουν αυτοσχέδιες οικολογικές τεχνολογίες, διερευνούν δυνατότητες συλλογικής ύπαρξης, διερωτούν για τα συστήματα με τα οποία οργανώνεται η παραγωγή, η κατανάλωση και η κερδοφορία, κάνουν πράξη ιδέες κοινής χρήσης πόρων και ισότιμης διαβίωσης και τρόπους επανεκτίμησης της εμπορευματοποίησης της ανθρώπινης και εν γένει έμβιας ζωής. Η φαντασία που διατρέχει τα έργα τους αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα για τη δυνατότητα να φανταστεί ο καθένας μας διαφορετικές εκδοχές του μέλλοντος.

Πιστεύοντας ότι η τέχνη διευρύνει την κατανόηση του κόσμου, η 8η Μπιενάλε δεν επιδιώκει μόνο να αφυπνίσει την περιβαλλοντική μας συνείδηση, αλλά και να πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες του μέλλοντος με νέες διεκδικήσεις και οράματα. Η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης φιλοδοξεί να γίνει μια πράξη επικοινωνίας με τον κόσμο, μια πράξη δικαιοσύνης και ελευθερίας, εμπιστοσύνης και προοδευτικής σκέψης.

Η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), διοργανώνεται από το MOMus και υλοποιείται από το MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.